ΠΕΡΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

ΠΕΡΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

Αγ.Νεκτάριος Η από των ποικίλων και λιπαρών βρωμάτων αποχή, ένα μόνο σκοπό προτίθενται, την ενίσχυσιν της ψυχής πρός επικράτησιν εν τοίς κατά των επιθυμιών και των παθών του σώματος ἀγῶσιν, ὅπως ἀναδειχθῇ αὕτη νικήτρια καὶ λάβῃ παρὰ τοῦ νομοθέτου τοῦ Θεοῦ τὸν τῆς νίκης ἀμαράντινον στέφανον.  ΤΟ ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ-302

Μεγ.Βασιλείου. Τὸ χρῶμα αὐτοῦ ποὺ νηστεύει εἶναι σεμνό, δὲν κοκκινίζει ἀδιάντροπα, ἀλλὰ εἶναι στολισμένος μὲ τὴ συνετὴ χλωμάδα. Τὸ μάτι του εἶναι πρᾶο, τὸ βάδισμά του σεμνό, τὸ πρόσωπό του περίσκεπτο, ποὺ δὲ καταντροπιάζεται μὲ ἀκόλαστα γέλια, τὰ λόγια του μετρημένα, καὶ ἡ καρδιά του καθαρή. Ἔργα Ἀγ.Ἰ. Δαμασκηνοῦ ΕΠΕ 8,49

Μεγ.Βασιλείου. Αὐτὸς ποὺ ἀθλεῖται προγυμνάζεται, καὶ αὐτὸς ποὺ νηστεύει προεγρατεύεται. Μή, σὰν νὰ ἐκδικεῖσαι τὸν νομοθέτη, μεταφέρεις τὴν κραιπάλη στὶς πέντε προηγούμενες μέρες. Διότι κοπιάζεις ἀνώφελα μὲ τὸ νὰ καταπονεῖς βέβαια τὸ σῶμα σου, ἀλλὰ νὰ μὴ παρηγορεῖσαι γιὰ τὴ στέρηση. Ἡ ἀποθήκη εἶναι ἀναξιόπιστη. Γεμίζεις τρυπημένο πιθάρι. Ἔργα Ἀγ.Ἰ. Δαμασκ. ΕΠΕ 8,57

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Η νηστεία ταπεινώνει το σώμα και χαλιναγωγεί τις ορμές και τα σκιρτήματα της σάρκας, κάνει την ψυχή πιο καθαρή, της δίνει φτερά, την ανεβάζει ψηλά και την κάνει ανάλαφρη. Αγ.Ιωάν.Χρυσ.

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Η νηστεία είναι χρήσιμη, γιατί περιορίζει τις μέριμνες της ψυχής, και με το ανακόπτει την αμέλεια, που πολιορκεί το νού, βοηθά πολύ στην αυτοσυγκέντρωση. Αγ.Ιωάν.Χρυσ.

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Ὅσο νηστεύετε νὰ κάνετε ἀγαθοεργίες. Διότι αὐτὸς ποὺ νηστεύει καὶ δὲν δίνει ψωμὶ στὸν φτωχό, ἡ νηστεία του εἶναι ματαία. Ἔργα Ἀγ.Ἰ. Δαμασκηνοῦ ΕΠΕ 8,53

Αγ.Ιωάν.Χρυσ. Ὅταν νηστεύεις νὰ μὴ γίνεσαι σκυθρωπός. Γι’ αὐτὸ νηστεύεις ἀπὸ τὶς τροφές, γιὰ νὰ τραφεῖς μὲ τὸ πνεῦμα· καὶ γι’ αὐτὸ ἀπέχεις ἀπὸ τὶς ὑλικὲς τροφές, γιὰ νὰ γεμίσεις μὲ τὰ πνευματικὰ κοσμήματα. Ἡ νηστεία εἶναι φάρμακο ποὺ καταργεῖ τὴν ἁμαρτία, καὶ κατάπλασμα ποὺ μαλακώνει τὴν ψυχὴ κάνοντάς την ἁπαλὴ πρὸς τὴν εὐσέβεια. Ἔργα Ἀγ.Ἰ. Δαμασκηνοῦ ΕΠΕ 8,53

Ἀγ.Ἰωάννου Κλίμακος. Ὁ νοῦς τοῦ νηστευτοῦ προσεύχεται καθαρὰ καὶ προσεκτικά, τοῦ δὲ ἀκρατοῦς εἶναι γεμᾶτος ἀπὸ ἀκάθαρτες εἰκόνες. Κλίμαξ 188

Ἀγ.Ἰωάννου Κλίμακος. Ἐκεῖνος ποὺ καταπιέζει τὴν κοιλία μὲ πολλὰ φαγητὰ, ἐπλάτυνε τὰ ἔντερα, ἐνὼ ἐκεῖνος ποὺ τῆς ἐναντιώνεται, τὰ ἐστένευσε. Καὶ ὅταν αὐτὰ ἐστένευσαν, δὲν χρειάζονται πολλὰ φαγητὰ, ὁπότε κατὰ φυσικὸ τρόπο μαθαίνομε νὰ νηστεύωμε. Κλίμαξ 189

Ἀγ.Ἰωάννου Κλίμακος. Ἐξέταζε τὸν ἑαυτόν σου τὴν πρώτη ὥρα τῆς ἡμέρας καὶ τὸ μεσημέρι καὶ τὴν τελευταία πρὸ τοῦ φαγητοῦ, καὶ θὰ κατανοήσης ἔτσι τὴν ὠφέλεια τῆς νηστείας. Τὸ πρωῒ (ποὺ δὲν πεινᾶς) οἱ λογισμοὶ σκιρτοῦν καὶ περιπλανῶνται ἐδῶ κι’ ἐκεῖ, κατὰ τὴν ἕκτη ὥρα ἀτονοῦν κάπως, καὶ κατὰ τὸ ἡλιοβασίλεμα ἔχουν ἐντελῶς ταπεινωθῆ. Κλίμαξ 189

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Ἡ νηστεία εἶναι ὁ ἐνισχυτὴς ὅλων τῶν ἀρετῶν, ἡ ἀρχὴ τοῦ ἀγῶνος, ὁ στέφανος τῶν ἐγκρατειῶν, τὸ κάλλος τῆς παρθενίας καὶ τοῦ ἁγιασμοῦ, ἡ λαμπρότης τῆς σωφροσύνης, ἡ ἀρχὴ τῆς χριστιανικῆς ὁδοῦ, ἡ μητέρα τῆς προσευχῆς, ἡ πηγὴ τῆς σωφροσύνης καὶ τῆς φρονήσεως, ἡ διδασκαλία τῆς ἡσυχίας, ἡ πρώτη ἀπὸ ὅλα τὰ καλὰ ἔργα. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. ΕΠΕ 8Γ-247

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Ὅπως εἰς τοὺς ὑγιεῖς ὀφθαλμοὺς ἔρχεται ἡ ἐπιθυμία τοῦ φωτός, τοιοιτοτρόπως καὶ ἐκεῖνος, ποὺ νηστεύει μὲ διάκρισιν, ἐπιθυμεῖ τὴν προσευχήν· ὅταν δηλαδὴ ἀρχίζῃ κανεὶς νὰ νηστεύῃ, ἀπὸ αὐτὴν τὴν νηστείαν ἀφυπνίζεται σιγὰ-σιγὰ ὁ νοῦς του καὶ δοκιμάζει τὴν ἐπιθυμίαν νὰ συνομιλῇ μὲ τὸν Θεόν. Ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα, ὅταν νηστεύῃ, καὶ δὲν βαραίνει ἀπὸ τὸν χορτασμόν, δὲν ἔχει ἀνάγκην νὰ κοιμηθῇ ὅλην τὴν νύκτα εἰς τὸ στρῶμα, ἀλλὰ ξυπνᾷ, μὲ προθυμίαν, διὰ τὴν λειτουργίαν τοῦ Θεοῦ. Εὐεργετινὸς Α-412

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Ὅταν ἡ σφραγὶς τῶν νηστειῶν ἔχει τοποθετηθῆ στὸ στόμα τοῦ ἀνθρώπου, ὁ λογισμός του μελετᾶ μὲ κατάνυξι, ἡ καρδιά του ἀναβρύει εὐχές, τὸ πρόσωπό του εἶναι σκυθρωπὸ ἀπὸ λύπη, οἱ αἰσχροὶ λογισμοὶ ἀπέχουν πολὺ ἀπ’ αὐτόν, σκυθρωπότης καλύπτει τὰ μάτια του καὶ εἶναι ἐχθρὸς τῶν ἐπιθυμιῶν καὶ τῶν ματαίων συναντήσεων. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. 8Γ-247

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Ποτὲ δὲν εἶδε κανεὶς ἄνθρωπο ποὺ νηστεύει μὲ ἐπίγνωσι νὰ ὑποδουλώθηκε ἀπὸ τὴν κακὴ ἐπιθυμία. Διότι ἡ νηστεία ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ ἐπίγνωσι εἶναι μεγάλη οἰκοδομὴ γεμάτη ἀπὸ ὅλα τὰ ἀγαθά, καὶ ὅποιος τὴν παραμελήση ἀπορρίπτει κάθε ἀγαθό. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. ΕΠΕ 8Γ-249

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Ὅποιος παραμελεῖ τὴν νηστεία, εἶναι χαῦνος καὶ στὰ ἄλλα ἀγωνίσματα καὶ ἀμελής, δείχνει ἀπὸ τὴν ἀρχὴ μέσα του ἕνα κακὸ σημεῖο τῆς χαυνώσεως καὶ δίδει στὸν ἀντίπαλό του εὐκαιρία νὰ νικήση· δότι εἰσέρχεται στὸν ἀγῶνα γυμνός καὶ ἄοπλος καὶ εἶναι εὔλογο ὅτι θὰ ἐξέλθη ἀπὸ αὐτὸν ἡττημένος, ἀφοῦ τὰ μέλη του δὲν ἐφόρεσαν τὴ θέρμη τῆς πείνας ἀπὸ τὴν νηστεία. Τέτοια εἶναι ἡ νηστεία, καὶ ὅποιος διαμένει σ’ αὐτὴν ἔχει ἀσάλευτη τὴν διάνοιά του κι’ ἕτοιμη γι’ ἀντιμετώπιση καὶ ἀπόκρουσι ὅλων τῶν δυσκόλων παθῶν. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. ΕΠΕ 8Γ-251

Ἀγ. Ἰσαάκ Σύρου. Ὅπως ἀπὸ τὶς ὠδῖνες γεννᾶται τὸ τέκνο ποὺ εὐφραίνει τὴν μητέρα, ἔτσι καὶ ἀπὸ τὸν κόπο τοῦ λαιμοῦ γεννᾶται στὴν ψυχὴ ὡς καρπὸς ἡ γνῶσις τῶν μυστηρίων τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ γιὰ τοὺς ὀκνηροὺς καὶ φιλήδονους γεννᾶται καρπὸς ἐντροπῆς. Φ-Ἀγ.Ἰσαάκ Σύρου. τ8β-335

Ἀγ.Νείλου. Ἡ νηστεία ἐλαττώνει τὴν ἀκράτεια τῶν φαγητῶν, καὶ ἡ ἐγκράτεια μαζὶ μὲ τὴν προσευχὴ καταργεῖ τὴν ἀκολασία της πορνείας. Φ-Ἀγ.Νείλου ΕΠΕ 11β-381

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἀπ’ εὐθείας δὲ τώρα ὁμιλῶν ὁ διάβολος εἰς τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων, ἄλλους μὲν συμβουλεύει, λέγων, ὅτι ἡ νηστεία δὲν εἶναι ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ ἔχει καθεὶς ἐξουσίαν ἵνα τρώγῃ καὶ πίνῃ ὅσα θέλει καὶ ὅποια θέλει καὶ ὅταν θέλῃ, ἄλλους δὲ ὅτι ἡ νηστεία βλάπτει τὴν ὑγείαν καὶ φέρει διαφόρους ἀσθενείας. Ἀπατᾷ δὲ τοὺς πρώτους καὶ τοὺς δευτέρους, καθὼς καὶ τότε ἠπάτησε τὴν Εὔαν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 344

Νικηφόρου Θεοτόκη. Κατ’ ἐκείνων δέ, οἵτινες δὲν πείθονται εἰς ταύτας τὰς συμβουλὰς αὐτοῦ, ἀλλὰ νηστεύουν, ἑτοιμάζει ἄλλας παγίδας καὶ πειρασμούς, διὰ τῶν ὁποίων καταμιαίνει τὴν νησείαν αὐτῶν, καὶ καθιστᾷ αὐτὴν ἀνωφελῆ καὶ ἄκαρπον. Κυριακ. Α-344

Νικηφόρου Θεοτόκη. Δύο λοιπὸν βέλη ρίπτει τὴν σήμερον ὁ Διάβολος εἰς τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων, διὰ νὰ ἀποτρέψῃ αὐτοὺς ἀπὸ τῆς νηστείας, τὸ ψεῦδος καὶ τὸν φόβον· ἀκόμη δὲ καὶ ἄλλο τρίτον βέλος πολύστομον, δηλαδὴ τὴν ἀπροσεξίαν, διὰ νὰ καταστήσῃ ματαίαν καὶ ἄκαρπον τὴν νηστείαν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 344-345

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ νηστεία καὶ ἄλλο ἡ ποικιλοφαγία· ἄλλο πρᾶγμα εἶναι ἡ νηστεία καὶ ἄλλο ἡ πολυφαγία. Νηστεία εἶναι ἡ παντελὴς ἀφαγία ἤ ἡ μονοφαγία καὶ ξηροφαγία. Ὅταν ἀπὸ πρωΐας ἕως ἑσπέρας οὐδὲν τρώγῃς, τότε νηστεύεις· ὅταν οὐδὲν ἕτερον τρώγῃς εἰμὴ ἕν εἶδος τροφῆς, ἄρτον ἤ λάχανον ἤ ὀπώρας ἤ ὄσπριον καὶ τοῦτο χωρὶς ἀρτυμάτων, τότε νηστεύεις· ἡ τοιαύτη δὲ νηστεία ὄχι μόνον κατ’ οὐδένα τρόπον οὐδὲν βλάπτει, ἀλλὰ καὶ πολλὰ ὠφελεῖ. Κυριακοδρόμιον. Α-348

Νικηφόρου Θεοτόκη. Οἱ ἀσκηταὶ καὶ οἱ  ἐρημῖται τοιαύτην νηστείαν πάντοτε νηστεύουν καὶ ὅμως καὶ ὑγιεῖς εἶναι καὶ μακρόβιοι γίνονται· ἡ τοιαύτη νηστεία εἶναι δίαιτα πολὺ ὠφέλιμος· οἱ δὲ σοφοὶ ἰατροὶ εἰς αὐτὴν μᾶλλον ἤ εἰς τὰ βότανα ἐλπίζουν καὶ δι’ αὐτῆς πάμπολλα θεραπεύουν ἀρρωστήματα. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 348

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ναί, λέγετε, ἀληθῶς, ἀλλὰ τὶς δύναται νὰ τρώγῃ τεσσαράκοντα καὶ ὀκτὼ ἡμέρας ἐν συνεχείᾳ τοιαύτας τροφάς; μετὰ τρεῖς ἤ τέσσαρας ἡμέρας τόσον ἀηδεῖς γίνονται, ὥστε μόλις δύνασαι νὰ εἰσαγάγῃς αὐτὰς εἰς τὸ στόμα σου. Τὶς δύναται; Ὅστις πεινᾷ, ἐκεῖνος δύναται. Ἡμεῖς σχεδὸνπάντοτε τρώγομεν  πρὶν ἤ πεινάσωμεν καὶ πίνομεν πρὶν ἤ διψήσωμεν· διὰ τοῦτο ζητοῦμεν καρυκεύματα καὶ τροφῶν μεταλλαγάς, διὰ νὰ ἐξεγείρωμεν τὴν κατανεκρωμένην ὑπὸ τοῦ κόρου ὄρεξιν· περίμενε νὰ πεινάσῃς καὶ τότε ὁ ξηρὸς ἄρτος φαίνεται εἰς σὲ γλυκύτατος καὶ νοστιμώτατος· περίμενε νὰ διψήσῃς καὶ τότε τὸ ὕδωρ γίνεται μέλι καὶ νέκταρ ἐν τῷ στόματί σου. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 348

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ἀλλ’ ἡ τοιαύτη νηστεία, λέγεις, προξενεῖ τοιαύτην ἀδυναμίαν, ὥστε οὐδεὶς δύναται νὰ ἐκπληρώσῃ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Ἀληθῶς προξενεῖ ἀδυναμίαν, ἀλλ’ αὐτὴ ἡ ἀδυναμία εἶναι δύναμις, ἥτις συντρίβει τῆς σαρκὸς τὸν πόλεμον, ὅθεν καὶ διὰ τοῦτο νηστεύομεν, διὰ νὰ ἀδυνατήσωμεν τῆς σαρκὸς τὴν λύσσαν· ἀληθῶς προξενεῖ ἀδυναμίαν, ἀλλ’ ὑγιεινήν· αἱ πολυφαγίαι ὄχι μόνον προξενοῦν ἀδυναμίαν, ἀλλὰ καὶ ἀσθενείας πολλὰς καὶ φοβεράς, ἐνίοτε δὲ καὶ θανατηφόρους. Κυριακοδρόμιον Α 348-349

Νικηφόρου Θεοτόκη. Εἰπέ μοι, ποῖοι εἶναι δυνατώτεροι, οἱ χωρικοὶ ἄνθρωποι, οἱ δι’ ἁπλῶν καὶ ὀλίγων τροφῶν σχεδὸν διὰ παντὸς τρεφόμενοι, ἤ οἱ τὰς πόλεις κατοικοῦντες καὶ τὰ πολλὰ καὶ σύνθετα φαγητὰ καθ’ ἑκάστην τρώγοντες; Τὸ μὲν σῶμα τοῦ ὀλιγοφάγου καὶ ὀλιγοπότου εἶναι σῶφρον καὶ ὑγιὲς διὰ παντὸς καὶ ρωμαλέον, τὸ δὲ τοῦ πολυφάγου καὶ πολυπότου εἶναι ἀσελγὲς καὶ φιλάσθενον καὶ ἀδύνατον. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 349

Νικηφ. Θεοτόκη. Ὅταν λοιπὸν νηστεύῃς τὴν ἀληθινὴν νηστείαν, τότε ὁ Θεὸς εἶναι μετὰ σοῦ, ἐὰν δὲ ὁ Θεὸς εἶναι μετὰ σοῦ, τὶ φο-βεῖσαι; Ἡ τροφὴ καὶ αἱ δυνάμεις αὐτῆς, τὸ σῶμα καὶ πᾶσα ἡ κίνησις αὐτοῦ καὶ ἡ αὔξησις καὶ ἡ ἐλάττωσις καὶ ἡ ὑγεία καὶ ἡ δύναμις αὐτοῦ καὶ πᾶσα ἡ φύσις καὶ οἱ νόμοι αὐτῆς ὑπὸ τὴν ἐξουσίαν τοῦ Θεοῦ εἶναι καὶ τὰ πάντα εἰς αὐτὸν ὑποτάσσονται καὶ ὑπακούουν αὐτὸς μεταβάλλει τὰ πάντα ὡς θέλει. Ἐὰν εἰς ταῦτα πιστεύῃς, τρέχεις ἀφόβως καὶ προθύμως τῆς νηστείας τὸν δρόμον. Φέρε λοιπὸν τὴν πίστιν τοῦ Θεοῦ εἰς τὸν νοῦν σου, διὰ νὰ φύγῃ ὁ φόβος τῆς ἀσθενείας ἀπὸ τῆς καρδίας σου. Κυριακοδρόμιον. Α-349

Νικηφόρου Θεοτόκη. Ὅστις δὲν νηστεύει ἤ διότι πεπλανημένως νομίζει ὅτι ἡ νηστεία δὲν εἶναι ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ ἤ διότι μικρόψυχος ὤν φοβεῖται, μήπως ἀσθενήσῃ, ἐκεῖνος ἁμαρτάνει καὶ κολάζεται, πλὴν χορτάζει τουλάχιστον τὴν ἐπιθυμίαν τῆς κοιλίας αὑτοῦ· ὅστις δὲ νηστεύει, ἀλλὰ παραβαίνει τὰς λοιπὰς ἐντολὰς τοῦ Θεοῦ, ἐκεῖνος ὄχι μόνον οὐδὲν ὠφελεῖται ἀπὸ τῆς νηστείας αὑτοῦ, ἀλλὰ στερεῖται καὶ ἀπὸ τῆς ἀπολαύσεως τῶν φαγητῶν. Κυριακοδρόμιον τομ. Α. σελ. 350

Ἀββᾶ Μάρκου. Ὅπως ἀκριβῶς, δηλαδή, ἕνας πτωχὸς γεωργός, ἐὰν σπείρῃ σὲ χέρσον χωράφι, χωρὶς προηγουμένως νὰ τὸ καλλιεργήσῃ, θὰ μαζεύῃ, κατὰ τὴν συγκομιδήν, ἀκάνθας ἀντὶ σίτου, ἔτσι καὶ ἡμεῖς· ἐὰν δὲν καταπονήσωμεν τὴν σάρκα μας μὲ νηστείαν, δὲν ἠμποροῦν νὰ καρποφορήσουν εἰς τὴν ψυχήν μας τὰ λόγια τῆς προσευχῆς, ὁπόταν θὰ ἐσοδειάσωμεν ἁμαρτίαν ἀντὶ τῆς ἀρετῆς. Διότι αὐτὴ ἡ σὰρξ προέρχεται ἀπὸ ἐκείνην τὴν γῆν· ἂν λοιπὸν δὲν τύχῃ τῆς ἰδίας φροντίδος ὅσης καὶ ἐκείνη, οὐδέποτε πρόκειται νὰ βλαστήσῃ τὸν καρπὸν τῆς ἀρετῆς. Εὐεργετινὸς Β-240

Ἐν τῷ Γεροντικῷ. Ἕνας ἀδελφὸς ἠρώτησεν ἕνα Γέροντα: - Μὲ ποῖον μέτρον – τοῦ  εἶπε – πρέπει νὰ νηστεύω; Καὶ ὁ Γέρων τοῦ ἀπήντησε : Νὰ μὴ ἐπιχειρήσῃς νὰ ξεπεράσῃς τὰ διατεταγμένα· διότι πολλοὶ θέλοντες νὰ ἐκτελέσουν περισσότερα, οὔτε τὸ ὀλίγον δὲν ἠμπόρεσαν νὰ ἐκτελέσουν. Εὐεργετινὸς Β-236

Ἁγίου Διαδόχου. Ὅπως ἡ ποικιλία τῶν φαγητῶν βαρύνει τὸ σῶμα καὶ κάμνει τὸν νοῦν δειλὸν καὶ δυσκίνητον, ἔτσι καὶ ὅταν, ἀντίθετα, ἐξασθενήσῃ ἀπὸ τὴν πολλὴν ἐγκράτειαν, τότε τὸ θεωρητικὸν μέρος τῆς ψυχῆς σκυθρωπάζει καὶ γίνεται πολύλογον. Πρέπει λοιπὸν ἀνάλογα μὲ τὴν σωματικὴν κατάστασιν νὰ ρυθμίζωμεν καὶ τὴν τροφήν, διὰ νὰ κακουχῆται ὅσον πρέπει μὲ τὴν νηστείαν, ὅταν εἶναι δυνατόν, καὶ νὰ δυναμώνῃ κάπως ὅταν ἀρρωσταίνῃ, μὲ τὴν χαλάρωσιν τῆς νηστείας. Διότι δὲν πρέπει νὰ ἀτονῇ σωματικὰ ὁ ἀγωνιζόμενος, ἀλλὰ νὰ ἔχῃ τὴν ἀπαραίτητον δύναμιν, διὰ νὰ ἀγωνίζεται, ὥστε νὰ καθαρίζεται καὶ ἡ ψυχὴ μὲ τὴν τονωτικὴν καὶ ἀγωνιστικὴν προσπάθειαν τοῦ σώματος. Εὐεργετινός Β-241-242

Ἐν τῷ Γεροντικῷ. Ὁ Ἀββᾶς Ἰωσὴφ ἠρώτησε τὸν Ἀββᾶν Ποιμένα πῶς πρέπει νὰ νηστεύῃ· καὶ ἐκεῖνος τοῦ ἀπήντησε : - Ἐγὼ θέλω ὁ Μοναχὸς νὰ τρώγῃ καθημερινά, ἀλλὰ νὰ τρώγῃ ὀλίγον ὥστε νὰ μὴ χορταίνῃ. Ὁ Ἀββᾶς Ἰωσὴφ τὸν ἠρώτησε πάλιν : Ἀββᾶ, ὅταν ἤσουν νεώτερος δὲν ἐνήστευες δύο ἡμέρας καὶ ἔτρωγες μίαν; Πραγματικὰ - ἀπήντησεν ὁ Γέρων – καὶ τρεῖς ἡμέρας ἐνήστευα, καὶ τέσσαρας καὶ ὁλόκληρον ἑβδομάδα· ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τὰ ἐδοκίμασαν οἱ Πατέρες ὡς δυνατοὶ καὶ κατέληξαν εἰς τὸ συμπέρασμα, ὅτι εἶναι καλύτερα νὰ τρώγῃς μὲν καθημερινά, ἀλλὰ ὀλίγον. Ἔτσι μᾶς παρέδωσαν αὐτὴν τὴν βασιλικὴν ὁδὸν τῆς νηστείας, διότι καὶ ἐλαφρὰ εἶναι καὶ ὠφέλιμος. Εὐεργετινὸς Β-234

Ἀββᾶ Κασσιανοῦ. Οἱ Πατέρες μας δὲν ἔχουν παραδώσει ἕνα μονάχα κανόνα νηστείας, οὔτε ἕνα ὡρισμένον διαιτολόγιον, οὔτε τὴν ἄδειαν εἰς ὅλους νὰ τρώγουν χωρὶς μέτρον· ἐπειδὴ ὅλοι δὲν ἔχουν τὴν ἰδίαν δύναμιν, ἢ λόγῳ ἡλικίας ἢ λόγῳ ἀσθενείας, ἢ διότι δὲν ἔχουν ἀκόμα ὑποβάλλει τὸ σῶμα των εἰς μίαν σταθερὰν συνήθειαν. Εἰς ὅλους ὅμως ἔχουν ὑποδείξει ἕνα σκοπόν· νὰ ἀποφεύγωμεν τὰ πολλὰ φαγητά, καὶ νὰ μὴ ἐπιδιώκωμεν τὸ χόρτασμα τοῦ στομάχου μας. Κατόπιν μακρᾶς πείρας διεπίστωσαν ὅτι ἡ καθημερινὴ ἐγκράτεια φαγητοῦ, δηλαδὴ ἡ μικρὰ νηστεία, εἶναι πολὺ περισσότερον ὠφέλιμος ἀπὸ τὴν μακρὰν νηστείαν, ποὺ φθάνει τὰς τρεῖς ἢ τέσσαρας ἡμέρας ἢ διαρκεῖ καὶ ὁλόκληρον ἑβδομάδα. Διότι, καθὼς λέγουν, ἐκεῖνος ποὺ παρατείνει τὴν νηστείαν χωρὶς μέτρον, πολλάκις καὶ τὴν τροφὴν χρησιμοποιεῖ ὑπὲρ τὸ μέτρον. Εὐεργετινὸς Β-244-245

Ἀντιόχου τοῦ Παντέκτου. Νηστεία εἶναι ὄχι μονάχα τὸ νὰ τρώγῃς κατὰ μεγάλα διαστήματα, ἀλλὰ καὶ τὸ νὰ τρώγῃς ὀλίγον. Ἄσκησις δὲν εἶναι τὸ νὰ τρώγῃ κανεὶς κάθε δύο ἢ τρεῖς ἡμέρας, ἀλλὰ τὸ νὰ μὴ τρώγῃ διάφορα εἴδη φαγητῶν. Ἄσκησις, δηλαδή, εἶναι τραπέζι μὲ ἕνα εἶδος μονάχα πτωχικοῦ φαγητοῦ· ἡ νηστεία ὅμως εἶναι ἀνόητος, ἂν νηστεύῃ μὲν κανεὶς κατὰ τὴν διατεταγμένην περίοδον, ὅταν ὅμως ἔλθῃ ἡ ὥρα τῆς τροφῆς, ὁρμᾷ ἀσυγκράτητα πρὸς τὸ τραπέζι καὶ δένει τὸν νοῦν καὶ τὴν σάρκα μὲ τὴν εὐχαρίστησιν τῶν φαγητῶν, ποὺ εὑρίσκονται εἰς τὸ τραπέζι. Εὐεργετινὸς Β-236

Ἐν τῷ Γεροντικῷ. Ἕνας Γέρων εἶπεν· ὑπάρχει ἄνθρωπος, ποὺ τρώγει πολὺ καὶ ἀκόμη πεινᾷ· καὶ ὑπάρχει ἄλλος ποὺ τρώγει ὀλίγον καὶ χορταίνει. Ἐκεῖνος, ποὺ τρώγει πολὺ καὶ ἐγκρατεύεται ὥστε νὰ πεινᾷ ἀκόμη, θὰ ἔχῃ περισσότερον μισθὸν ἀπὸ τὸν Θεόν, ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ τρώγει ὀλίγον καὶ χορταίνει. Εὐεργετινὸς Β-235

Πηδάλιον-83 Στον 64ο κανόνα τους οι Αγ.Απόστολοι διορίζουν ότι όποιος Κληρικός ευρεθεί να νηστεύει την ημέραν της Κυριακής ή του Σαββάτου, με ασιτείαν τελείαν, ή και με ξηροφαγείαν εν τη εννάτη, έξω από ένα και μόνον Σάββατον, δηλαδή

το Μέγα Σάββατον, κατά το οποίον ευρίσκετο είς τον τάφον του Κυρίου το Σώμα, καθ' ό και οι ορθόδοξοι πάντες νηστεύομεν,

ο τοιούτος Κληρικός ας καθαίρεται, ει δε λα'ι'κός είναι ο ταύτας τας ημέρας νηστεύων ας αφορίζεται. Πηδάλιον-83

Πηδάλιο-404 Ο 18ος κανών της εν Γάγγρα Τοπικης Συνόδου αναθεματίζει εκείνον όπου διά νομιζόμενην και υποκριτικήν άσκησιν νηστεύει εν τη Κυριακή. Επειδή κατά την ημέραν ταύτην ανέστη ο Κύριος, και την ανθρώπινην φύσιν με τον εαυτόν του συνεξανέστησε. Δι' ό και πρέπει να χαίρωμεν, και να ευχαριστούμεν μάλλον εις τον Θεόν, και όχι να νηστεύωμεν. Πηδάλιο-404

Πηδάλιον Ολους ομού και ιερωμένους και λα'ι'κούς προστάζει ο 69ος κανών των Αγ.Αποστόλων να νηστεύωσι παρομοίως και επίσης, τόσον την μεγάλην Τεσσαρακοστήν όσον και κάθε Τετράδα, και Παρασκεύην, έξω μόνον αν δεν δύναται να νηστεύση διά ασθένειαν του σώματος· ει δε κληρικός είναι ο ταύτας μη νηστεύων, ας καιθαίρεται, αν λα'ι'κός ας αφορίζεται. Πηδάλιον-92